Wiek lub choroba mogą uprzykrzyć życie seniorowi. Niemożność samodzielnego wykonania toalety jest bardzo krępująca dla osoby starszej. Żeby dyskomfort z tym związany nie zyskiwał na sile, niezbędne jest odpowiednie podejście osoby sprawującej opiekę nad starszym. Zatem co i jak stosować…

Niezbędnik

To właściwie pierwszy krok podczas wykonywania toalety ciała podopiecznego. Co należy przygotować?

• rękawiczki – są bardzo ważne ze względu na bezpieczeństwo opiekuna. Chronią opiekunów przed kontaktem z krwią, moczą, kałem, grzybicą. Są niedrogie i łatwo dostępne.
• miska – średniej wielkości, trudno wskazać konkretne wymiary, niech kryterium doboru będzie taka jej powierzchnia, która umożliwi wlanie do niej wody wystarczającej na umycie chorego. Duże miski mogą być niewygodne ze względu na miejsce, które zajmują oraz ciężar (po wlaniu wody należy je jeszcze przenieść).
• gąbka – z pewnością ułatwi rozprowadzenie wody i mydła na ciele chorego, jednak należy pamiętać, że gąbki są bardzo dobrym środowiskiem dla rozwoju bakterii, stąd konieczna jest ich częsta wymiana. Ponadto zaleca się stosowanie dwóch różnych gąbek – jedna do mycia krocza, druga do pozostałych części ciała. Do umycia twarzy najlepiej stosować myjki.
• ręczniki – analogicznie jak z gąbkami. Warto, aby innym ręcznikiem wycierać twarz (mały), a innym sfery okolic intymnych i pozostałe części ciała. Dobrze jest też zaopatrzyć się w duży ręcznik i rozłożyć go na łóżku, żeby zabezpieczyć je przed zamoczeniem na czas mycia i pielęgnowania chorego.
• mydło lub inny środek myjący (niepodrażniający i niewywołujący alergii).
• czyste pieluchy, pieluchomajtki, wkładki oraz torebka na brudną bieliznę i pieluchę.
• szczoteczka i pasta do zębów, kubek na wodę oraz miseczka do wyplucia zawartości jamy ustnej po skończonym szczotkowaniu.
• kosmetyki i dermokosmetyki – balsamy nawilżające twarz i ciało, kremy przeciwodleżynowe (ew. plastry) i wszystkie inne specjalistyczne maści i kremy oraz chusteczki nawilżane.
• grzebień, szczotka do rozczesywania włosów.

Algorytm postępowania

Wszelkie czynności powinny zostać poprzedzone rozmową z seniorem i uzyskaniem jego zgody na wykonywanie toalety. Ponadto warto poinformować podopiecznego o przebiegu tych czynności. To swoiste przygotowanie pozytywnie wpłynie na dalsze postępowanie.

Następnie należy zamknąć drzwi i okna pomieszczenia, aby nie doszło do przeziębienia chorego. Optymalna temperatura to 22-26 stopni Celsjusza.

Przy toalecie całego ciała stosuje się ogólną zasadę: od góry ku dołowi. To znaczy: włosy, jama ustna, golenie (w przypadku mężczyzn), ręce, dłonie, dekolt, klatka piersiowa, twarz, uszy, szyja, sfery intymne (od przodu do tyłu), brzuch, stopy, nogi, plecy, czesanie, pielęgnacja paznokci.

Włosy

Na pewno sprawę ułatwia specjalny basenik do mycia włosów, ale jak sobie radzić bez niego? Najlepiej ustawić miskę z wodą zaraz za głową seniora, w przypadku, gdy możliwe jest przesunięcie chorego na łóżku, warto ułożyć go na skos. Wówczas głowa wystaje za łóżko, pod nią, obok łóżka, znajduje się krzesło z miską i wodą. Jedną ręką należy podtrzymywać głowę, drugą – myć włosy. Następne jest suszenie mokrych włosów

Zęby

Pod brodą podopiecznego należy położyć ręcznik. Unieść głowę chorego i podać kubek z wodą do wypłukania jamy ustnej. Następnie odbywa się szczotkowanie, robi to opiekun. Po umyciu naprzemienne podawanie wody i miski do wyplucia pozostałości po szczotkowaniu.

Twarz, oczy, uszy, szyja

Pierwszy krok: zdjęcie odzieży i ułożenie pod głową pacjenta ręcznika. Wilgotną myjką zmyć powieki, od zewnętrznego kącika do wewnętrznego. Twarz zaleca się myć ruchami okrężno-posuwistymi w następującej kolejności: czoło, policzek dalszy, nos, policzek bliższy, broda, usta. Obsuszenie i nałożenie kremów lub maści nawilżających – to kolejny krok. Następnie za pomocą wilgotnego gazika i patyczków higienicznych oczyścić zewnętrzny przewód słuchowy zewnętrznego ucha, później małżowiny. Umycie szyi i wyjęcie wcześniej umieszczonego pod głową ręcznika.

Kończyny górne

Mycie należy rozpocząć od zewnętrznej strony przedramienia i ramienia, przechodząc ku wewnętrznej stronie. Żeby umyć dół pachowy, można delikatnie unieść rękę pacjenta. Następnie dokładnie umyć dłonie.

Klatka piersiowa, brzuch

Podczas mycia klatki piersiowej należy ocenić stan skóry pod piersiami, ew. od razu zastosować środki nawilżające czy pielęgnujące. Następnie przejść do mycia brzucha, pępka, okolic bioder.

Kończyny dolne

Ułożenie nóg chorego w odwiedzeniu. Następnie ugięcie dalszej nogi w kolanie i położenie ręcznika w miejscu poniżej uda. Umycie i wytarcie uda. Analogicznie z podudziem i stopą. I dopiero przejście do kolejnej kończyny.

Plecy i pośladki

Ułożenie pacjenta na boku i ręcznika wzdłuż jego kręgosłupa. Umycie pleców, pośladków oraz szpary pośladkowej. Dodatkowo natarcie oliwką lub innym preparatem.

Sfery intymne

Najpierw należy odpowiednio ustawić kończyny – odwiedzenie i ugięcie w kolanach. U kobiet: ułożenie basenu pod pośladki, następnie umycie pachwiny dalszej i bliższej, spojenia łonowego, narządów zew. w kierunku odbytu. U mężczyzn: podłożenie ręcznika pod pośladki, odciągnięcie napletka i delikatne umycie żołędzi, następnie umycie worka mosznowego i dołu pachwinowego.

Podczas toalety warto rozmawiać z podopiecznym i informować go o kolejnych czynnościach, jakim zostanie poddany.