„Chorzy wiedzący najwięcej, żyją najdłużej”- ta teza, postawiona przez twórcę współczesnej diabetologii, Joslin, uważana jest za podwalinę w opiece terapeutycznej nad pacjentem. Edukacja pacjenta oraz jego rodziny, jest jednym z głównych zadań pielęgniarek, pod opieką których znajdują się pacjenci z cukrzycą. 

Przede wszystkim edukować

Rola pielęgniarki w edukacji ma ogromne i kluczowe znaczenie w terapii cukrzycy. To dzięki edukowaniu pacjenta, zachować można prawidłowy przebieg procesu leczenia, przez stosowanie odpowiedniej diety, naukę samokontroli oraz podejmowanie kontrolowanego wysiłku fizycznego przez osobę chora na cukrzycę. Dzięki świadomości i wiedzy, jaka ma pacjent, łatwiej mu kontrolować swoją chorobę a co za tym idzie, uniknąć można wielu przewlekłych powikłań, można podnieść swoją, jakość życia, a co więcej, daje to motywację do podjęcia walki z chorobą, pozwala zmniejszyć strach z nią związany, uniknąć depresji czy poczucia zagubienia i dezorientacji.

Zespół terapeutyczny

Cały proces leczenia oraz edukacji, prowadzony jest oraz nadzorowany przez zespół specjalistów, w skład którego wchodzą lekarz diabetolog, pielęgniarka, dietetyk, psycholog, ale także rodzina, a w przypadku dzieci środowisko szkolne również odgrywa duże znaczenie. 

Pielęgniarka w procesie terapeutycznym

Rola personelu pielęgniarskiego w procesie leczenia i terapii chorych na cukrzycę, jest kluczowa. Pielęgniarka, jako specjalista i profesjonalista w zakresie pielęgnacji i opieki, ma za zadanie zapewnienie swojej pomocy w zakresie dostosowanym do potrzeb pacjenta, ale także udziela pomocy rodzinie chorego w zakresie edukacji i promocji zdrowia. Ponadto to pielęgniarka uczy, udziela wsparcia oraz motywacji tworząc przy tym partnerskie relacje pomiędzy sobą a osobami w stosunku, do których kieruje swoje działania. Pielęgniarka staje się współpartnerem we wszelkich inicjatywach na rzecz chorego, w szczególności tych, celem jest podniesie, jakości życia osoby dotkniętej cukrzycą oraz jakości pielęgnacji. 

Bez wątpienia pielęgniarka jest osobą, spośród personelu medycznego, która ma najczęstszy i najbliższy kontakt z pacjentem. Staje się, więc źródłem informacji i promotorem podniesienia jakości życia w chorobie. 

O czym należy pamiętać?

Bardzo istotne w opiece nad pacjentem jest kilka kwestii w odniesieniu do wiedzy, jaką należy pacjentowi przekazać. Po pierwsze należy mieć na uwadze, że w trakcie diagnozy i rozpoznawania choroby, a także na początku edukacji, zdolności percepcyjne chorego małe, stąd też zdolność zapamiętywania jest ograniczona. Kolejną istotną kwestią, dotyczącą głównie personelu pielęgniarskiego, jest dostosowanie słownictwa, do poziomu intelektualnego chorego, w taki sposób, by przekazywane informacje, były przez niego zrozumiałe, jasne i klarowne. Często, więc zwraca się uwagę na to, by w przekazie do pacjenta nie stosować skomplikowanej terminologii medycznej. Ważne jest by informacje przekazywać pacjentowi stopniowo, zaczynając od najłatwiejszych kwestii zmierzając ku trudniejszym tematom. Istotne są również szkolenia prowadzone w grupie, gdyż to właśnie podczas takich szkoleń, pacjent ma możliwość podzielnia się swoimi doświadczeniami, wrażeniami czy emocjami wiązanymi z chorobą i przebiegiem procesu leczenia. W ten sposób łatwiej jest pokonywać swoje obawy, słabości czy mierzyć się z kwestiami budzącymi strach. Nie bez znaczenia pozostaje możliwość skorzystania z wszelkiego rodzaju materiałów dydaktycznych, dostępnych na potrzeby edukacji pacjenta. Stanowią one duże ułatwienie zarówno dla pielęgniarki, w procesie przekazywania wiedzy, jak również dla chorego, w procesie przyswajania informacji.

Zadania edukacyjne pielęgniarki

Obszar działań edukacyjnych personelu pielęgniarskiego, jest niezwykle szeroki. Obejmuje on przede wszystkim istotę choroby, a mianowicie wszelkie informacje dotyczące tego, czym jest cukrzyca, jaki jest jej przebieg oraz mechanizmy. 

Kolejną kwestią, która zawiera się w edukacji jest wyjaśnienie i dokładne omówienie pojęć takich jak hipoglikemii i hiperglikemia, czyli jakie są ich mechanizmy i przyczyny, jak sobie radzić. 

W edukowaniu pacjentów z cukrzycą bardzo ważne jest również przekazanie pełnej i kompleksowej wiedzy na temat tego, czym insulinoterapia. Niezwykle istotne jest to, by zarówno pacjent jak i jego rodzina, wiedzieli, na czym polega mechanizm działania preparatów insulinowych, jak korzystać z glukometru i jak poprawnie interpretować otrzymane wyniki, jak również konieczne jest wskazanie odpowiednich miejsc wstrzyknięć, w taki sposób, by zastosowana insulina szybko dostawała się do krwioobiegu. 

Kolejnym zagadnieniem, które jest elementem edukacji przeprowadzanej przez pielęgniarkę, jest zagadnienie samokontroli. Niezwykle istotne jest tu obserwowanie i trafna interpretacja zmian zachodzących w organiźmie, co ma szczególne znaczenie zarówno dla samego chorego, ale w bardzo dużym stopniu, ma znaczenie dla jego rodziny i otoczenia, w szczególności, kiedy osobą cierpiącą na cukrzycę jest dziecko. Samokontrola to również świadomość prowadzenia odpowiedniej diety, dobór właściwego rodzaju aktywności fizycznej, odpowiednie i regularne podawanie sobie dawek insuliny jak również umiejętność modyfikowania dawek w zależności od poziomu glukozy we krwi. 

Pielęgniarka jest również źródłem wiedzy dotyczącej tego, w jaki sposób samodzielnie wykonać pomiar glukozy we krwi jak również poziomu glukozy i acetonu w moczu.

Do zadań pielęgniarki należy również przekazanie wiedzy, na temat odpowiedniej pielęgnacji, ze szczególnym uwzględnieniem stóp, jak również pogłębianie wiedzy pacjenta na temat choroby, z którą walczy.

Wiedza na temat diety oraz zasad doboru aktywności fizycznej ma również kluczowe znaczenie w kontekście edukacji i opieki pielęgniarskiej. Świadomość pacjenta na temat regularności posiłków oraz odpowiedniego procentowego doboru składników pokarmowych to jeden z celów opieki pielęgniarskiej. 

Pielęgniarka, jako przewodnik

Pielęgniarka odgrywa szczególnie ważną role w procesie terapeutycznym u pacjentów chorujących na cukrzycę. Edukacja prowadzona przez personel pielęgniarski, jak również działania opiekuńcze dają poczucie bezpieczeństwa w sytuacji zmierzenia się z lękiem przez powikłaniami, ograniczeniami, bolesnymi iniekcjami, hospitalizacjami czy kontrolami. Pielęgniarka staje się w tym kontekście zarówno źródłem wiedzy, tej teoretycznej, jak i praktycznej, a także źródłem wsparcia, wspierając w mierzeniu się ze swoim lękiem czy zwątpieniem. To dzięki pielęgniarce, jakość życia pacjenta chorego na cukrzycę ulega poprawie.