Staw biodrowy – ból, sztywność, trudności z poruszaniem się; staw kolanowy – obrzęk, ból po dłuższym chodzeniu; stawy rąk – sztywnienie i drętwienie; kręgosłup szyjny – sztywność szyi i ramion połączona z bólem; część lędźwiowa – ból przy zmianie pozycji. Wszystko to może wskazywać na początkowe stadium ARTROZY.

Artroza, czyli zwyrodnieniowa choroba stawów, rozwija się stosunkowo wolno, jednak granica wieku osób z dolegliwościami znacznie się przesuwa. Wcześniej artroza była problemem osób po 50. roku życia, dzisiaj – dotyka coraz młodszych, 40-, 30-latków. Jest to następstwo nieodpowiedniego stylu życia. Długie pozostawanie w jednej pozycji, np. praca siedząca, sprzyja problemom stawowym. Nie inaczej jest w przypadku intensywnego uprawiania sportów – biegi długodystansowe są niemałym obciążeniem dla stawów. 

Po pierwsze: przyczyny

Powodów występowania artrozy może być co najmniej kilka, do najczęściej występujących zalicza się:

• wiek;
• wpływ genów (dot. budowy kolagenu oraz metabolizmu chrząstki stawowej);
• wady wrodzone (np. różnica w długości kończyn);
• zużywanie się narządów ruchu;
• choroby ogólnoustrojowe (np. zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne, dna moczanowa, cukrzyca, otyłość, reumatoidalne zapalenie stawów);
• urazy i przeciążenia elementów kostno-mięśniowych;
• urazy i odmrożenia;
• zakażenia.

Po drugie: objawy

W początkowych stadiach rozwoju trudno ją rozpoznać, typowe symptomy jeszcze wtedy nie dają się we znaki. Dopiero w dalszych etapach pojawiają się wyraźne objawy, m.in.:

• trzeszczenie, tarcie, blokowanie w stawie podczas wykonywania ruchu;
• sztywność stawów;
• bóle stawowe (głębokie i tępe, nasilające się podczas ruchu czy zmiany pogody);
• ograniczenie ruchomości stawów;
• przykurcze mięśniowe;
• zanik mięśni wskutek unikania aktywności ruchowej.

Po trzecie i najważniejsze: POMOC

Diagnozę stawia lekarz na podstawie zdjęcia RTG oraz USG danego stawu. Niezbędna jest też ocena chrząstki stawowej oraz znalezienie ewentualnych wyrośli kostnych.
W pierwszej kolejności należy wprowadzić zmiany w życiu i funkcjonowaniu podopiecznych – wyeliminować wszelkie czynności, które sprzyjają rozwojowi choroby. Następnie skierować seniorów na odpowiednią terapię. Terapia i zmiana nawyków muszą ze sobą współgrać, zaniedbania po którejś ze stron nie przyniosą poprawy.

Na zmianę dotychczasowego stylu życia składa się wiele czynników, przede wszystkim dieta oraz aktywność. U osób z artrozą niezbędna jest regularna kontrola masy ciała. Nadwaga pogłębia chorobę, gdyż stawy są nadmiernie obciążone. Właściwa masa ciała je odciąży i pozwoli im prawidłowo pracować.

Odpowiedni plan treningowy to podstawa leczenia. Zaproponowane przez lekarza ćwiczenia powinny uwzględniać rodzaj oraz rozmieszczenie artrozy, co jest kwestią bardzo indywidualną. Plan treningowy nie powinien być układy w oderwaniu od informacji o stanie zdrowia pacjenta, jego wieku i przebiegu choroby. Zalecana aktywność ma na celu stosunkowo szybką utratę zbędnych kilogramów oraz odprężające działanie na stawy.

Obok umiarkowanej aktywności istotną rolę odgrywa odpoczynek. Seniorzy nie powinni przeciążać organizmu. Nie bez znaczenia są ilość i jakość snu. W przypadku trudności z poruszaniem się należy zadbać o laskę i ochraniacze stawów. Jednak ważna jest równowaga. Nadmierne wsparcie, chociażby w postaci ochraniaczy, przejmujących część ciężaru, może spowodować osłabienie mięśni bądź sztywność stawu. 

Towarzystwa reumatologiczne jednogłośnie zwracają uwagę na rolę edukacji w procesie leczenia artrozy. Edukacji zarówno chorego, jak i najbliższego mu otoczenia. Osoba cierpiąca na artrozę musi dbać o prawidłową wagę, wzmacniać osłabione mięśnie poprzez regularne ćwiczenia, unikać obciążenia stawów. 

Zatem umiarkowany ruch – TAK, intensywne ćwiczenia – NIE.