Znane powiedzenie „muzyka łagodzi obyczaje” w przypadku ludzi w podeszłym wieku nabiera szczególnego znaczenia. Osoby starsze są bardziej podatne na zły nastrój, stany lękowe oraz depresyjne, a dobrze dobrana muzyka może pomóc w powrocie do psychicznej i fizycznej równowagi i rozwiązać wiele trudności związanych z opieką nad seniorem.

Muzykoterapia – terapia dla ciała i duszy

Słuchanie muzyki to jeden z najpowszechniejszych, a zarazem najbardziej lubianych sposobów na przyjemne spędzanie czasu. Muzyka towarzyszy nam wszędzie – w domu, pracy, samochodzie, podczas spotkań towarzyskich i na zakupach. Jest rozrywką, ale jednocześnie pomaga rozładować emocje, poprawia złe samopoczucie, a nawet działa terapeutycznie, o ile jest wykorzystywana zgodnie za zasadami muzykoterapii. Muzykoterapia to stary i bardzo skuteczny sposób leczenia. Choć jako dziedzina medycyny jest znana dopiero od niedawna, już starożytni filozofowie badali tajniki oddziaływania dźwięków na ludzkie ciało i duszę. Słuchanie muzyki, zarówno w celach rozrywkowych, jak i terapeutycznych ma szczególnie dobre skutki w przypadku osób starszych. Jeśli jest odpowiednio dobrana:

• łagodzi ból,

• rozluźnia,

• wspomaga proces rehabilitacji narządów ruchu,

• pomaga osiągnąć balans między emocjami a organizmem,

• uspokaja i wycisza,

• pozytywnie wpływa na emocje,

• poprawia nastrój,

• jest formą zabawy.

Oddziaływanie muzyki w życiu codziennym seniora

W życiu codziennym muzykoterapię u osób starszych można wykorzystywać w wielu sytuacjach. Ponieważ muzyka może zmniejszać napięcie emocjonalne, zaleca się słuchanie niektórych kompozycji przez osoby starsze, które mają problem z bezpiecznym rozładowaniem emocji. Jeśli senior ma tendencję do częstego denerwowania się, pomóc mu może słuchanie i nucenie utworów, takich jak „Bolero” M. Ravela. Dzięki nuceniu powietrze zostaje gwałtowanie wypchnięte z płuc, co powoduje „wyrzucenie” negatywnych emocji, rozluźnienie mięśni i odprężenie.

Muzyka może redukować lęki, które często są dla człowieka w podeszłym wieku, a także jego otoczenia, trudne do zniesienia. Odpowiednia muzyka pozwala odwrócić uwagę od lęku, tworzy warunki do głębokiego relaksu, zmienia nastrój. Gdy stany lękowe lub choroba otępienna nie pozwalają seniorowi na spokojny sen, warto sięgnąć po utwory wyciszające, monotonne, dzięki którym w naturalny sposób uspokaja się oddech słuchającego, np. „Kołysankę Des- dur” F. Chopina.

Innym praktycznym zastosowaniem muzykoterapii w opiece nad osobą starszą może być łagodzenie napięcia w sytuacjach, które powodują u niej psychiczny dyskomfort, np. podczas kąpieli. Łagodna i radosna muzyka może spowodować, że senior zacznie myśleć o czymś przyjemnym i skoncentruje się na przyjemnych doznaniach.

Jak właściwie dobierać muzykę dla seniora?

Choć dla wielu jasne jest, że muzyka może mieć pozytywny wpływ na człowieka, dobór kompozycji odpowiednich do danego przypadku może być sporym wyzwaniem. Badania naukowe nad oddziaływaniem muzyki na pacjentów dają bowiem niejednoznaczne wyniki – ta sama muzyka nie działa na wszystkich w ten sam sposób. Zwykle, zwłaszcza w przypadku seniorów borykających się z lękiem i depresją, wybiera się jednak kompozycje spokojne i łagodne. Ze względu na szczególne walory terapeutyczne najczęściej zaleca się muzykę klasyczną, która sprawdza się np. w leczeniu choroby wieńcowej. Niekiedy do poprawy nastroju podopiecznego można także wybierać powolne ballady rockowe.

W doborze muzyki dla seniora nie można zapominać o bardzo ważnym czynniku, mianowicie jego preferencjach muzycznych. Jeśli osoba, którą zechcemy uspokoić wybranym przez siebie rodzajem muzyki nie preferuje tego gatunku, prawdopodobnie osiągniemy całkiem odwrotny efekt. Jedna z najważniejszych zasad, o których trzeba pamiętać przy wykorzystywaniu muzykoterapii mówi, że stan odprężenia najłatwiej można uzyskać przy ulubionym typie muzyki. Trzeba zatem zachować otwartość i elastyczność przy doborze muzyki dla seniora, a także uważnie obserwować reakcje podopiecznego. Jeśli osoba starsza we wcześniejszych latach życia nie była wielbicielem klasyki, warto poszukać utworów z lat jej młodości lub muzyki ludowej, typowej dla regionu, w którym się wychowała. Wskazówek mogą także dostarczyć bliscy seniora. W szukanie odpowiednio działającej muzyki warto jednak włożyć nieco wysiłku. W ten sposób można znaleźć naturalny, bezpieczny, a przy tym bardzo przyjemny sposób na wiele dolegliwości osób w podeszłym wieku.