Opieka nad osobą starszą to zadanie, które wymaga nieustannej czujności. Bez względu na stan podopiecznego, czy jest on leżący, czy chodzący, warto regularnie sprawdzać parametry, które mogą poinformować o nieprawidłowościach zachodzących w organizmie seniora. Do podstawowych badań, które nie wymagają przeszkolenie medycznego, należy pomiar ciśnienia, tętna czy cukru w przypadku diabetyków. Jak się do tego zabrać i przede wszystkim, po co mierzyć te wartości?

Co warto wiedzieć o ciśnieniu krwi?

Ciśnienie tętnicze krwi to siła, z jaką krew napiera na ścianki tętnic w czasie rozkurczu serca. Na ciśnieniomierzu widzimy dwie wartości – pierwsza z nich to miara ciśnienia skurczowego, czyli tego, które mierzone jest podczas krążenia krwi w naczyniach, na skutek skurczu serca. Natomiast druga wartość to ciśnienie rozkurczowe określające siłę naporu krwi na tętnice w chwili, gdy serce się rozkurcza. Jeśli chodzi o prawidłowe wartości, to przyjęło się, że ciśnienie skurczowe powinno oscylować w granicach 120, natomiast rozkurczowe w okolicach 80. Jeśli różnica pomiędzy ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym jest wyższa niż 30-50 mmHg, to znak, że może dojść do zawału, niedoczynności nerek czy udaru – zwłaszcza wśród osób po 65 roku życia. Jeśli chodzi o pomiar ciśnienia, to obecnie jest to zadanie bardzo proste – na rynku dostępne są w pełni automatyczne aparaty z mankietami na ramię, które w zasadzie zrobią wszystko za nas. My musimy pamiętać jedynie o kilku zasadach.

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?

Jest kilka podstawowych wytycznych, których stosowanie sprawi, że pomiar będzie prawidłowy. Przede wszystkim musimy pamiętać, aby ciśnienia nie mierzyć po obfitym posiłku. Na 30 minut przed tą czynnością, podopieczny nie powinien również palić papierosów czy pić kawy. Zanim przystąpimy do pomiarów, dajmy seniorowi poleżeć, odpocząć w cichym pomieszczeniu. Kiedy już wszystkie te kroki zostaną poczynione, można przystąpić do pomiaru.

Pamiętajmy jednak o tym, że:

• wykonujemy dwa pomiary w odstępach kilku minut, powtarzając czynność rano i wieczorem;
• mankiet ciśnieniomierza zakłada się około 1,5 cm od łokcia;
• rękaw aparatu powinien znajdować się na tym samym poziomie co serce;
• podczas pomiaru nie wolno poruszać się ani rozmawiać.

Regularne przeprowadzanie badań ciśnienia krwi pozwoli zareagować w chwili, kiedy u seniora pojawi się nadciśnienie. Dzięki takim pomiarom łatwiej będzie również ustalić, co spowodowało spadek czy wzrost ciśnienia.

Nie zapominajmy o tętnie

Mierząc ciśnienie krwi seniora, warto również sprawdzić jego tętno. Obecnie aparaty specjalistyczne pokazują trzy wartości – opisane powyżej ciśnienie skurczowe i rozkurczowe, jak również tętno pacjenta. Jest to liczba uderzeń serca w ciągu minuty, nazywana inaczej spoczynkową częstością akcji serca. Przyjęło się, że optymalna wartość powinna wynosić 60-70 uderzeń na minutę. Jeśli pod ręką nie mamy aparatu do mierzenia tych wartości, bez problemu można zrobić to ręcznie. Wystarczy przyłożyć trzy palce do tętnicy promieniowej, szyjnej czy skroniowej, a następnie lekko ucisnąć. Po wyczuciu pierwszych uderzeń zaczynamy je liczyć przez minutę. W ten sposób uzyskujemy odpowiedni wynik. Pamiętajmy, aby przed pomiarem podopieczny unikał wysiłku fizycznego i podniet emocjonalnych. U seniorów w przypadku tętna wynoszącego ok. 60 uderzeń na minutę nie ma się czego obawiać – to wartość prawidłowa u starszych osób.

Gdy senior jest diabetykiem

Zdarzają się sytuacje, kiedy senior jest diabetykiem. Wiąże się to nie tylko ze specjalną dietą i przyjmowaniem insuliny, ale również z regularnymi pomiarami cukru. Można to sprawdzić poprzez badanie laboratoryjne, gdzie krew pobiera się z żyły, poprzez badanie glukometrem, jak również przez CGMS, czyli system ciągłego, podskórnego monitorowania glikemii. Przeważnie jednak opiekunki mają do czynienia z glukometrem. Wystarczy przeczytać instrukcję obsługi urządzenia i pamiętać o tym, że:

• ręce przed testem należy umyć mydłem i osuszyć;
• nakłuwa się opuszek palca i pozwala się krwi swobodnie wypłynąć;
• do badania bierze się dopiero drugą kroplę krwi;
• zapełnić zawsze należy pole testowe glukometru; jeśli się nie udało, badanie należy powtórzyć.

W zależności od tego, jaką metodą jest leczony senior z cukrzycą, pomiaru można dokonywać na czczo, przed każdym głównym posiłkiem, godzinę czy dwie po głównym posiłku, jak również przed snem. Jeśli jednak lekarz nie zaleca wielokrotnego wstrzykiwania insuliny w trakcie dnia, wtedy pomiary wystarczy wykonywać na czczo i po głównych posiłkach. Jeśli chodzi o odpowiednie wartości, to w przypadku osób z cukrzycą, pomiar cukru powinien wynosić 70-110 mg/dl na czczo oraz <140 mg/dl 2 godziny po posiłku. Jednak wszystko uzależnione jest od przebiegu i stopnia zaawansowania choroby seniora.