Pytanie „dlaczego ćwiczyć?’ towarzyszy bardzo często osobom będącym na początku drogi usprawniania ruchowego organizmu. Pomimo tego, że istnieje wiele możliwości podjęcia różnych form rehabilitacji, a sam program jest dostosowywany do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia, jak również możliwości, ciężko jest wdrożyć się w nowy tryb życia i pracy nad sobą w toku rekonwalescencji. Wiele osób nie może poradzić sobie z myślą, że musi nauczyć się żyć „na nowo”, że swoją chorobą czy po przebytym urazie bądź zabiegu. Wiele osób obawia się tego, że sobie nie poradzi, że otoczenie i rodzina nie zaakceptują takiego stanu rzeczy, a on sam zostanie odsunięty od normalnego życia. Stąd też niezwykle istotna staje się rola opiekuna, który będąc osobą wspomagającą, bądź też prowadzącą proces rehabilitacji, jest również w pierwszej kolejności zobowiązany do udzielenia wsparcia psychicznego.
Wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka
Powszechnie znane są dobroczynne skutki oddziaływania aktywności fizycznej na organizm ludzki. Obawy osób rehabilitowanych, krążą głowienie wokół zagadnień związanych z częstością i poziomem trudności ćwiczeń. Wynika to z prostego faktu, iż choroba z jaka zmaga się nasz podopieczny powoduje niejednokrotnie stany podwyższonej męczliwości, trudności z wykonywaniem czynności ruchowych, zaburzenia pracy pęcherza moczowego czy jelit, obniżony nastrój czy nawet stany depresyjne. Należy jednak pamiętać, że aktywność fizyczna da nam tyle, ile w nią włożymy, co oznacza, że to od naszego podopiecznego, od jego systematyczności, wytrwałości i motywacji, zależy najwięcej. Co więc daje owa systematyczność i wytrwałość? Regularna aktywność fizyczna podnosi wydolność organizmu, co zwiększa poczucie siły. Ponadto, poznając swoje ciało, podopieczny czuje się bezpieczniej, wiedząc na co go stać, na co może sobie pozwolić.
Podniesie siły mięśniowej i ogólnej sprawności daje poczucie dobrze wykonanej pracy i pozwala na większe usamodzielnienie się w wykonywaniu codziennych czynności. Aktywność fizyczna pozwala więc na walkę z objawami choroby, zapobiega jej progresji, pozwala zwiększyć samodzielność, daje poczucie pewności i bezpieczeństwa, znacznie zmniejsza ryzyko powikłań jak również wpływa pozytywnie na nastrój.
Czym są ćwiczenia czynne?
Ćwiczenia czynne stosowane są w programach rehabilitacyjnych u osób, które pomimo choroby z jaką się zmagają, zachowały zdolność samodzielnego poruszania kończynami. Ten rodzaj ćwiczeń pozwala na aktywne napinanie i rozluźnianie określonych partii mięśni. Aktywny ruch pomaga w znacznym stopniu ograniczyć następstwa choroby, co ma ogromne znaczenie (na przykład w przypadku podopiecznych cierpiących na stwardnienie rozsiane), ale również wpływa pozytywnie na krążenie, zwiększając przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, zapobiega to wszelkiego rodzaju deformacjom (na przykład deformacjom palców) oraz przykurczom, wzmacnia mięśnie oraz poprawia ich elastyczność.
Jak wykonywać ćwiczenia?
Istnieje przekonanie, że ćwiczenia można wykonywać w łóżku. Nie jest stwierdzenie, któremu można zaprzeczyć, jednak może się okazać, że wybór nieco twardszego podłoża, jaki jest mata lub materac, będzie efektywniejsze. Początkowo tempo wykonywania ćwiczeń nie powinno być szybkie, a zależne od możliwości naszego podopiecznego. Zaczynamy od minimum 5 powtórzeń dla każdego ćwiczenia, by z czasem zwiększać ich liczbę. Ważne jest by nasz podopieczny się nie spieszył, nie przećwiczył- można w zależności od potrzeb podzielić ustalony program na pewne partie. Warto również zadbać o to by ubranie było luźne i nie przeszkadzało ani w żaden sposób nie ograniczało możliwości ruchowych, jak również temperatura w pomieszczeniu była odpowiednia.
Wykonywanie ćwiczeń czynnych polega na samodzielnym wykonywaniu ruchu. W takiej sytuacji mamy do czynienia ze swego rodzaju naturalnym obciążeniem, gdzie opór stanowiony jest przez ciężar własnego ciała, z obciążeniem kontrolowanym, z oporem wytwarzanym przez terapeutę lub opiekuna, jak również z zastosowaniem różnego rodzaju odważników czy obciążników.
W przypadku ćwiczeń czynnych możemy wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia, czyli program rehabilitacji może sięgać po zróżnicowane formy pracy, odpowiednie dla danej osoby. Do ćwiczeń czynnych zalicza się ćwiczenia czynne wolne, ćwiczenia czynne z oporem, ćwiczenia czynne w odciążeniu z oporem, ćwiczenia rozciągające, manipulacyjne, sensomotoryczne jak również izometryczne.
Ćwiczenie czynne w odciążeniu
Ćwiczenia czynne mogą być również wykonywane po zastosowaniu odciążenia. Aktywność ruchowa podopiecznego polega wówczas na tym, że wykonuje on samodzielnie ruchy, jednak kończyna, która poddana jest rehabilitacji, pozostaje odciążona. Odciążenie może być wykonane poprzez podwieszenie kończyny osiowo bądź pozaosiowo. Odciążenie może również odnosić się do zmniejszenia tarcia o podłoże, czyli do wykonywani ćwiczeń na gładkiej, śliskiej a czasami wytalkowanej podłodze. Innym sposobem na odciążenie podczas wykonywania ćwiczeń, jest umieszczenie podopiecznego w wodzie, która stwarza przyjazne środowisko w szczególności dla pracy mięśni bardzo osłabionych. Poza wymienionymi sposobami odciążenia, sam opiekun może podtrzymać ćwiczoną kończynę w taki sposób, by podopieczny nie odczuwał siły grawitacji.
Efekty
Ćwiczenia czynne przynoszą wiele korzyści w postaci normalizacji napięcia mięśniowego, poprawy siły i wytrzymałości mięśniowej, zwiększenia zakresu ruchu, poprawie odżywienia tkanek, zwiększenia wydolności układu krążeniowego.
Czy istnieją przeciwskazania?
Aktywność fizyczna jest zbawienna w skutkach, jednak istnieją sytuacje, w których nie ma możliwości podjęcia jakiekolwiek aktywności fizycznej. Bezwzględnym przeciwskazaniem jest konieczność stałego unieruchomienia naszego podopiecznego jak również silne odczucia bólowe związane z wykonywaniem ruchu. Ponadto ostre stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych, stany pozabiegowe i pourazowe, znaczna niewydolność krążeniowo- oddechowa jak również ciężki bądź niestabilny stan podopiecznego, również stanowią przeciwskazania do podejmowania przez niego aktywności fizycznej.
