Polska nie jest odosobnionym przykładem państwa, w którym społeczeństwo się starzeje. Kryzys demograficzny dotyczy także innych państw europejskich. Prognozy socjologów nie napawają optymizmem, wręcz przeciwnie – wskazują, że tendencja spadkowa będzie się utrzymywała. Starzejące się społeczeństwo jest swoistym wyzwaniem nie tylko dla władz państwowych odpowiedzialnych za politykę społeczno-ekonomiczną państwa, ale także dla medycyny. I na tej się skoncentrujemy.

Przykujmy do łóżka szpitalnego na pięć dni dwie osoby – 20-letniego mężczyznę oraz 80-letniego. Ten pierwszy po upływie kilku dni nie zauważy żadnych znaczących zmian w zakresie poruszania się. W przypadku drugiego mężczyzny – 80-letniego – nie dość, że zmiany będą zauważalne, to mogą być na tyle poważne, że uniemożliwią najprostszą aktywność ruchową. Przypadek drugi nakreśla cel rehabilitacji geriatrycznej. 

Rehabilitacja geriatryczna – czym jest i do kogo jest skierowana

Pierwszy człon określenia – rehabilitacja – wskazuje na kompleksowe, skoordynowane stosowanie środków medycznych i społecznych w celu poprawienia sprawności osób, u których została ona naruszona. Drugi człon – geriatryczna – wskazuje na grupę docelową, której owa rehabilitacja będzie dotyczyć. Zatem jest to szereg działań ukierunkowanych na możliwie najdłuższe zachowanie sprawności ruchowej osób starszych, pozwalające im na codzienne funkcjonowanie.

Formy rehabilitacji geriatrycznej

Starość to szeroko rozumiane problemy i ograniczenia w funkcjonowaniu organizmu. Z jednej strony zmniejszenie sprawności fizycznej, z drugiej – zaburzenia w sferze psychicznej. Rehabilitacja geriatryczna nie ogranicza się wyłącznie do odzyskania sprawności seniora po upadkach, to także pewne działania zapobiegawcze ich powstawaniu. 

Powszechnie obowiązuje podział na trzy zasadnicze formy rehabilitacji geriatrycznej:

• prewencyjna – polega na utrzymaniu dotychczasowych umiejętności i predyspozycji osoby starszej w celu utrzymania możliwie najdłużej najlepszej formy; 
• ogólna – odnosi się do grupy seniorów cierpiących na przewlekłe choroby, celem jest aktywacja osoby starszej;
• celowa – jak już sugeruje nazwa – adresatami są osoby starsze cierpiące na konkretne jednostki chorobowe. 

Cele rehabilitacji geriatrycznej

W przypadku osób w podeszłym wieku rehabilitacja geriatryczna nie rozwiązuje problemów powstałych w procesie starzenia się. Niemniej jednak w połączeniu z leczeniem farmakologicznym przyczynia się do poprawy egzystencji osób starszych.
Nadrzędnym celem działań podejmowanych w zakresie rehabilitacji pacjentów geriatrycznych jest dążenie do ich samowystarczalności w życiu codziennym. Wśród założeń wymienia się przede wszystkim:

• eliminację bólów;
• usprawnienie funkcjonowania narządów;
• zwiększenie siły mięśni;
• dbanie o optymalne możliwości gojenia się ran;
• utrzymywanie najlepszego stanu fizycznego i psychicznego mimo widocznych oznak choroby. 

Systematyczne leczenie fizjoterapeutyczne nie tylko redukuje skutki różnych chorób, ale poprawia jakość życia osób starszych.

Motywy podejmowania rehabilitacji

Niewątpliwie najczęstszym motywem rozpoczęcia rehabilitacji geriatrycznej są urazy powstałe na skutek np. upadku czy obecnych schorzeń. Jednakże nie są to jedyne bodźce. Seniorzy, ich rodziny czy opiekunowie podejmują rehabilitację, ponieważ dostrzegają w niej możliwość poprawy stanu chorego bądź zachowanie obecnego (jeśli jest zadowalający), zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. 

Medycyna znajduje się w obliczu wielkich wyzwań. Lekarze nierzadko mogą decydować o życiu bądź śmierci, są w stanie przywrócić funkcje życiowe chorym czy osobom, które uległy poważnym wypadkom. Nie są natomiast zdolni do przywracania pacjentom pełnej sprawności i zdrowia. Stąd podejmowane są różne czynności, których celem jest poprawa jakości życia osób starszych. Starość nie musi kojarzyć się wyłącznie z niesprawnością, wykluczeniem społecznym, samotnością i zależnością od innych.

Źródła:
Twardowska-Rajewska J., Problemy somatyczne w rehabilitacji geriatrycznej, http://www.irons.com.pl/wp-content/uploads/2014/09/Twardowska-Rajewska-pl.pdf, dostęp 27 lutego 2017.