Samotność, nie mylmy jej z byciem samym, zawsze jest dotkliwa. Kiedy jednak samotny jest straszy człowiek, to bez względu na przyczyny tej sytuacji, może być mu szczególnie trudno radzić sobie z codziennością. Co prawda jeśli daje sobie radę sam, bo jest sprawny i zdrowy, to poza dotkliwą pustką oraz ograniczeniami wynikającymi z naturalnego starzenia się organizmu, jego życie może być całkiem komfortowe.  Są jednak takie sytuacje, kiedy – ze względu na stan zdrowia i wynikającą z niego niesprawnością - pomoc ze strony osób trzecich wydaje się wręcz koniecznością.  

Osoby starsze ze względu na swój wiek, chorobę czy samotność, mogą korzystać z pomocy opiekuna z ośrodka pomocy społecznej. Jeśli nie radzą sobie z codziennymi czynnościami, takimi jak mycie, ubieranie się, zakupy, sprzątanie, gotowanie, załatwianie spraw urzędowych, jak również z przyjmowaniem leków, zmianą opatrunków czy też innymi czynnościami medycznymi, a równocześnie nie mogą skorzystać z pomocy najbliższej rodziny, mogą zwrócić się o przyznanie usług opiekuńczych. Z pomocy takiej można korzystać we własnym domu lub w ośrodku wsparcia. W celu jej uzyskania można zgłosić się osobiście, telefonicznie albo listownie. Procedura nie jest specjalnie skomplikowana, wystarczy wypełnić wniosek i dołączyć do niego zaświadczenie lekarskie potwierdzające zasadność przyznania tego typu pomocy. Po dwóch tygodniach od otrzymania zgłoszenia pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy (w domu, a w razie potrzebny także wśród rodziny), którego celem jest ustalenie faktycznej sytuacji potrzebującego. Decyzja o przyznaniu opieki wydawana jest w ciągu 30 dni od zgłoszenia wniosku, w razie potrzeby można się od niej odwołać.

Usługi opiekuńcze mogą być częściowo odpłatne, ale w bardzo  trudnej sytuacji materialnej istnieje możliwość zwolnienia z opłaty. Informacje na temat kryteriów ustalania jej wysokości można uzyskać w lokalnym ośrodku pomocy społecznej. Mogą się one różnić w zależności od miejsca zamieszkania.

Pełnomocnik, kurator, asystent osoby niepełnosprawnej

Czasem osobie starszej największy problem sprawia załatwianie spraw urzędowych, bo w tym wieku naprawdę trudno poruszać się w gąszczu przepisów, narzuconych obowiązków, rozliczeń czy innego typu spraw, tym bardziej kiedy mamy na myśli kogoś, komu już samo poruszanie się sprawia niemały kłopot. W takiej sytuacji można ustanowić pełnomocnika albo wystąpić do sądu o wyznaczenie tzw. kuratora dla osoby niepełnosprawnej. W niektórych, niestety nie we wszystkich, gminach, a dokładnie w placówkach pomocy społecznej, istnieje też możliwość otrzymania pomocy asystenta osoby niepełnosprawnej.

 Pełnomocnikiem może być każda pełnoletnia osoba, do której mamy zaufanie i która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Dzięki jego pomocy można załatwić sprawy w urzędach, różnego typu instytucjach i placówkach – na przykład na poczcie, w spółdzielni mieszkaniowej, u dostawcy usług. Uprawnienie to w każdej chwili można wycofać, przy czym zawsze w ten sam sposób, w jaki zostało udzielone (na piśmie własnoręcznie lub u notariusza albo ustnie do protokołu w urzędzie).

Osobie w podeszłym wieku, niepełnosprawnej, pomagać może również kurator. Aby jednak móc uzyskać taką pomoc, najpierw trzeba wystąpić z wnioskiem do sądu o jego przyznanie. Wniosek musi wskazywać na zasadność otrzymania wsparcia, określać zakres czynności, w których jest ono potrzebne, jak również potwierdzić sytuację danej osoby. Warto pamiętać, że ustanowienie przez sąd kuratora nie ogranicza zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że senior wciąż może o sobie decydować oraz dokonywać dowolnych działań. Oczywiście może również w każdej chwili kuratora zmienić lub kuratelę uchylić.

Pomoc asystenta osoby niepełnosprawnej może zostać przyznana pod warunkiem posiadania przez potrzebującego orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Zadaniem asystenta jest pomoc w szeregu codziennych zajęć i czynności - od wyjścia do lekarza, na zajęcia terapeutyczne czy zabiegi rehabilitacyjne, poprzez załatwianie spraw urzędowych i codziennych (np. zakupy), asystowanie podczas korzystania z dóbr kultury (teatr, kino), ośrodków rekreacyjnych (basen, siłownia) aż po komunikowanie się z otoczeniem, czytanie książek, pisanie pism, listów. Asystent nie świadczy jednak usług opiekuńczych. Z jego pomocy można korzystać dwa razy w tygodniu po 3,5 godziny dziennie, ale jeśli zachodzi taka koniczność, można ten czas wydłużyć. Pomoc asystenta jest odpłatna, przy czym są to niewielkie koszty. 

A może jednak dom pomocy społecznej?

Jeśli jednak senior pomimo doraźnej pomocy wciąż sobie nie radzi, czuje się bardzo samotny, do tego koszty utrzymania siebie i mieszkania przerastają jego możliwości finansowe, to warto rozważyć przeprowadzkę do domu pomocy społecznej. Jesień życia to taki wiek, kiedy naprawdę trudno jest przewidzieć co i kiedy może się wydarzyć, dlatego tym bardziej to rozwiązanie wydaje się rozsądne.

Dom pomocy społecznej jest placówką, w której istnieje możliwość zamieszkania, kiedy starsza osoba potrzebuje całodobowej, profesjonalnej opieki niezbędnej z powodu zaawansowanego wieku, niepełnosprawności, złego stanu zdrowia, a równocześnie nie ma nikogo, kto mógłby ją zapewnić – czy to ze względu na brak rodziny, czy odległość od jej miejsca zamieszkania. Tam poza wsparciem w codziennych czynnościach, uzyskuje się stałą opiekę medyczną - daje to ogromne poczucie bezpieczeństwa. Ponadto wśród innych pensjonariuszy, zresztą znajdujących się w podobnej sytuacji, znacznie łatwiej radzić sobie z samotnością. Poza standardową opieką otrzymuje się wszystko, co jest do życia niezbędne, w tym odzież, obuwie, wyżywienie, pomoc w załatwieniu spraw urzędowych, a nawet zaspokojenie potrzeb duchowych.

Osoba samotna o miejsce w placówce może ubiegać się osobiście lub z pomocą pracownika socjalnego. Kiedy już zostanie wydane skierowanie, przed przyjęciem seniora odwiedza go pracownik socjalny, ustalając aktualną sytuację podopiecznego, po czym przygotowany zostaje indywidualny plan wsparcia. O ile nie wystąpi się z wnioskiem o pobyt na czas określony, decyzja wydawana jest na czas nieokreślony. W decyzji znajduje się także informacja o wysokości opłaty za pobyt, przy czym nie może być ona wyższa niż 70% dochodów pensjonariusza. W razie potrzeby od decyzji można się odwołać.

Oczywiście oprócz państwowych domów pomocy społecznej, istnieją także placówki prywatne, świadczące podobne usługi. Niemniej tutaj procedura przyjęcia i wysokość opłat ustalana jest przez właścicieli i zależna jest od wielu czynników.

Kiedy najbardziej dotkliwa jest po prostu samotność 

Na szczęście są też sytuacje, kiedy najbardziej dotkliwa okazuje się po prostu samotność i wynikający z niej brak życiowego celu. Wówczas warto poszukać w swoim otoczeniu miejsc, które choć w minimalnym stopniu złagodzą jej skutki. To mogą być kluby emeryta, dzienne domy seniora, kawiarenki skupiające środowisko osób w podeszłym wieku.

Jeśli ktoś nie posiadł tej umiejętności, może zapisać się na kurs obsługi komputera, w tym Internetu, bo przecież to właśnie sieć daje mnóstwo przeróżnych możliwości. Są fora towarzyskie i hobbystyczne, są różnego rodzaju grupy wsparcia i kafejki - miejsca wirtualnych spotkań. Te znajomości można ograniczyć do kontaktu w sieci, nierzadko bardzo pomocnego także w różnych życiowych sytuacjach, ale można spróbować przenieść je na grunt realny, co z kolei może zaowocować dłuższą znajomością, a nawet przyjaźnią.

Świetnym rozwiązaniem wydaje się uczestnictwo w zajęciach uniwersytetu trzeciego wieku, klubach dyskusyjnych lub jakiekolwiek inne spotkania rozwijające zainteresowania i pasje. Na naukę i rozwój nigdy nie jest przecież zbyt późno. Zawsze też można przygarnąć czworonożnego przyjaciela, który jest wiernym towarzyszem codzienności, w dodatku wymaga skupienia na sobie uwagi. Jesień życia może, ale nie musi być smutna. Czasem trzeba tylko rozejrzeć się i samemu sobie dać szansę.