W naszym życiu codziennym wielokrotnie spotykamy się z sytuacjami, stanowiącymi dla nas zagrożenie. Czasami zdarzają się wypadki, które powodują u nas starty materialne, ale niestety zdarzają się i takie, które stanowią bezpośrednie zagrożenie dla naszego zdrowia a nawet życia. Nagły stan zagrożenia życia pojawia się niespodziewanie i wymaga natychmiastowej reakcji by jego skutki nie były tragiczne. Bardzo ważna jest właściwa ocena sytuacji oraz wiedza, na temat tego co robić, jak postąpić oraz jak pomóc.

Czym jest zawał serca?

Jednym ze nagłych stanów zagrożenia życia jest zawał serca, rozumiany jako uszkodzenie mięśnia sercowego, będącego efektem jego niedotlenienia. Sytuacja taka może mieć miejsce, kiedy skrzep lub blaszka miażdżycowa, zablokuje przepływ krwi do jakiejś części serca, bądź też nastąpił gwałtowny jego skurcz, wywołany silnym stresem, nadmiernym wysiłkiem czy też chorobą wieńcową.

Kto jest zagrożony zawałem?

Zawał serca jest najcięższą odmianą choroby miażdżycowej czy też wieńcowej, która polega na pogrubieniu ścian tętnic, co powoduje zmniejszenie ich światła i utrudnienie przepływu krwi. Chorobą wieńcową zagrożone są osoby, które poddane są czynnikom ryzyka, wśród których wymienia się nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, podwyższony poziom cholesterolu we krwi, w wykonanych badaniach, niewielka aktywność fizyczna lub jej całkowity brak a także przypadłości takie jak otyłość czy schorzenia, takie jak cukrzyca. Ponadto, dużą rolę w wystąpieniu czynników ryzyka, mają predyspozycje genetyczne. Można również wskazać aa pewną prawidłowość odnośnie wieku, w jakim pojawić się może zagrożenie chorobą wieńcową. Im jesteśmy starsi, tym bardziej jesteśmy narażeni na pojawienie się choroby wieńcowej. Podobnie ma się sytuacja z płcią, gdyż jak wynika z obserwacji, zawały serca występują u obu płci, jednak grupę mężczyzn w określonym wieku, porównać można z grupą kobiet, aż o 10 lat starszą. Wnioskiem tego, do okresu menopauzy u kobiet, zagrożenie wystąpieniem choroby wieńcowej oraz zawału serca jest znacznie mniejsze. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że bardzo duże znaczenie ma styl życia, gdyż to właśnie nasze codzienne nawyki mogą nas doprowadzić do zawału, lub tez przed nim uchronić.

Przyczyny zawału serca

Wśród głównych przyczyn zawały serca, wymienia się miażdżycę oraz wysoki poziom cholesterolu we krwi, palenie tytoniu, siedzący oraz stresujący tryb życia, nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową. Innymi przyczynami, wywołującymi zawał serca mogą być skrzepy, które tamują swobodny przepływ krwi w naczyniu wieńcowym, nagły skurcz naczynia wieńcowego, spowodowany na przykład stresem czy zdenerwowaniem, duży wysiłek fizyczny jak również predyspozycje genetyczne.

Jak rozpoznać zawał serca?

Do głównych objawów, jakie mogą sugerować, że mamy do czynienia z zawałem, należy zaliczyć uskarżanie się na ból za mostkiem. Osoba, która zgłasza taki ból i mówi o pieczeniu i rozpieraniu, powinna uzyskać jak najszybszą pomoc medyczną. Ból o którym mowa, promieniuje w kierunku szyi, okolicy żuchwowej, międzyłopatkowej, lewego podżebra, barku i ramienia, z łokciem włącznie.

Tak rozległy ból jest wynikiem bardzo bogatego unerwienia naszego mięśnia sercowego. Ma on najczęściej charakter piekący i nasila się przy wysiłku. Co więcej, powoduje on potęgowanie uczucia lęku, niepokoju i strachu.

Jeśli ból się utrzymuje dłużej niż 20 sekund i nie ma poprawy nawet po przyjęciu nitrogliceryny, konieczne jest wezwanie pomocy medycznej, gdyż w tej sytuacji mamy do czynienia z zawałem mięśnia sercowego. Innymi objawami zawału są bladość na twarzy, uczcie strachu i lęku, oblanie zimnymi potami, czasami mogą również pojawić się dolegliwości ze strony żołądka i jelit, można również zauważyć trudności w oddychaniu oraz nierównomierną pracę serca. Efektem tego typu objawów, niestety może być zatrzymanie akcji serca, stąd konieczne jest udzielenie pierwszej pomocy osobie, która uskarża się na tego typu dolegliwości. 

Udzielnie pierwszej pomocy

Przy zgłaszaniu pierwszych objawów lub naszej obserwacji i stwierdzeniu niepokojących stanów, należy przede wszystkim zakazać wszelkiego rodzaju wysiłku fizycznego. Istotne jest ułożenie i pozycja chorego, która powinna być półsiedząca oraz zapewniająca stabilne oparcie pleców. W tym kontekście ważna jest również wygoda i komfort pacjenta, gdyż zgłaszanie przez niego dyskomfortu, naprowadzi nas na pozycję, która dla poszkodowanego jest najlepsza. Należy mieć pod kontrolą czynności życiowe osoby poszkodowanej, sprawdzając jej świadomość, oddech oraz tętno. Jeżeli pacjent ma problemy sercowe i posiada przy sobie leki, na przykład nitroglicerynę, należy umożliwić mu ich przyjęcie, oraz zapewnić bezpieczeństwo podczas ich przyjmowania. Dotyczy to przede wszystkim stanu świadomości poszkodowanego, gdyż mowa tu o stanie zachowania przytomności, co jest konieczne, by można było bezpiecznie zażyć lek. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie należy podawać mu żadnych leków, nawet jeśli ma je przy sobie. Kolejnym aspektem jest zapewnienia ogólnego komfortu pacjentowi, jak również zabezpieczenie go przed nadmierną utratą ciepła. Należy również pamiętać o wezwaniu pomocy medycznej. 

Jeśli dojdzie jednak do sytuacji, w której poszkodowany utraci czynności życiowe, należy niezwłocznie podjąć czynności reanimacyjne, czyli resuscytację krążeniowo- oddechową. 

Zawał a obrzęk płuc

Jeśli otrzymujemy od kogoś niepokojące sygnały, mogące świadczyć o tym, że przechodzi on zawał serca, należy zwrócić uwagę na tempo nasilania się duszności. Jeśli duszność pogłębia się bardzo szybko, wystąpi kaszel, oddech stanie się rzężący, pojawią się objawy sinicy skóry zarówno rąk jak i nóg oraz u samej osoby poszkodowanej pojawi się silny niepokój, najpewniej doszło u niego do obrzęku płuc towarzyszącemu zawałowi serca. Należy wówczas ułożyć daną osobę w wygodnej dla niego pozycji, choć poszkodowani sami zazwyczaj ją przyjmują, opuszczając nogi w dół, co sprzyja zmniejszeniu ilości krwi jaka dostaje się z obwodu do płuc oraz zadbać o dobrą wentylację miejsca, gdzie aktualnie dana osoba przebywa. Ponadto nie zapominamy o stałej kontroli czynności życiowych, do przyjazdu specjalistycznej pomocy medycznej.

W perspektywie przyszłości

Zawał serca, jest zdarzeniem, które niesie za sobą odległe konsekwencje. Po kilku tygodniach od zawału, obumarłe komórki serca zastępowane są przez komórki tkanki łącznej, co skutkuje powstaniem blizny. Jest to obszar serca, który nie poddaje się skurczom, a co za tym idzie, serce jest osłabione i nie działa wystarczające sprawnie. Istnieje więc ryzyko pojawienia się objawów niewydolności krążenia w postaci duszności, obrzęków kończyn jak również zmniejszona tolerancja na wysiłek fizyczny.