Zupełnie naturalnym jest, że każdy z nas marzy, aby dożyć sędziwego wieku w zdrowiu i pełnej sprawności umysłowej. To – poza zwykłymi ograniczeniami wynikającymi ze starzenia się organizmu – daje nam względną sprawność i samodzielność, tym samym pozwala cieszyć się urokami jesieni życia, która jak najbardziej może być pogodna i piękna. Niestety ta optymistyczna wersja nie zawsze się sprawdza i eksploatowany latami organizm, kiedy dochodzimy już do schyłku życia, nierzadko odmawia posłuszeństwa. Wtedy potrzebujemy opieki osób trzecich. Patrząc na temat z drugiej strony - decydując się na opiekę nad rodzicem czy inną bliską nam osobą, która musi walczyć z ograniczeniami, my z kolei powinniśmy zdawać sobie sprawę, że - obok starości, która sama w sobie niesie pewne obciążenia - choroby i wynikające z nich problemy mogą stanowić dodatkowe wyzwania, wymagające znalezienia jak najlepszych rozwiązań.
Opieka nad osobą, która nie posiada pełnej sprawności ruchowej i/lub umysłowej, zwykle wymaga wprowadzenia w domu pewnych zmian. Oczywiście wiele zależy od stopnia niesprawności, bo może okazać się, że podopieczny z większością czynności doskonale radzi sobie sam, a potrzebuje pomocy tylko przy poważniejszych, na przykład wymagających siły czy poruszania się po mieście. Jeśli tak, to dla jego własnego dobra nie wyręczajmy go, dzięki czemu pozwolimy dłużej zachować sprawność. Jeżeli jednak senior porusza się z ograniczeniami, tym bardziej na wózku inwalidzkim, a brak siły uniemożliwia mu samodzielne korzystanie z toalety, przesiadanie się z wózka na kanapę czy poruszanie poza domem, to będziemy musieli zadbać, aby tak zorganizować życie domu, by również jego potrzeby mogły zostać w pełni zaspokojone.
Oczywiście najbardziej komfortową sytuacją jest stała obecność w domu kogoś, kto w razie potrzeby może podopiecznemu zapewnić pomoc i opiekę. Jeśli jednak nie mamy takiej możliwości, a równocześnie jego stan zdrowia tego nie wymaga, to zadbajmy, aby w razie jakichkolwiek nieprzewidzianych okoliczności mógł się z nami szybko skontaktować. W tym celu warto zaopatrzyć go w aparat telefoniczny z dużymi cyframi i dużym wyświetlaczem, a najlepiej ustawić na nim funkcję tzw. szybkiego wybierania numerów - wówczas jednym przyciskiem będzie w stanie wybrać właściwy i bez problemu się do nas dodzwonić. Ponadto spiszmy na kartce wszystkie ważne kontakty – do domowników, pogotowia, straży pożarnej, alarmowy. Jeśli mamy zaprzyjaźnionych sąsiadów, to możemy poprosić, aby od czasu do czasu dotrzymali naszemu seniorowi towarzystwa, my będziemy spokojni, że ktoś czuwa, z kolei on będzie miał dodatkową możliwość kontaktu z kimś spoza domu. Warto byłoby również porozmawiać w pracy z przełożonymi, w tym opisać nową sytuację i poprosić o wyrozumiałość, zostawiając sobie tzw. margines bezpiecznego opuszczenia miejsca pracy, kiedy wystąpią jakieś nieprzewidziane, wymagające natychmiastowej reakcji, problemy. To nie tylko da nam komfort psychiczny, ale także w razie potrzeby pozwoli naprawdę szybko działać.
Jeśli obawiamy się, że sytuacja może nas przerosnąć, to nie bójmy się skorzystać z pomocy innych osób. To może być uczynny znajomy, a nawet rezolutny nastolatek, który od czasu do czasu zajrzy do podopiecznego podczas naszej nieobecności. To może być również osoba, która zajmuje się tym zawodowo – wszystko zależy od sytuacji, z którą musimy sobie w danej chwili poradzić.
Na pewno należy zadbać, aby samo mieszkanie zostało przystosowane do potrzeb nie w pełni sprawnego mieszkańca. W łazience i ubikacji dobrze jest rozłożyć specjalne maty antypoślizgowe. Jeśli zachodzi taka konieczność, to w pomieszczeniach sanitarnych zainstalować uchwyty ułatwiające korzystanie z toalety oraz wanny lub prysznica, a gdy mamy taką możliwość, warto rozważyć instalację specjalnej, przystosowanej do ograniczeń osoby starszej, wanny lub alternatywnie kabiny. Nie jest to niestety tania inwestycja, ale na pewno znacznie poprawi komfort życia senior, a nam samym pomoże w opiece i dbałości o jego higienę.
Oprócz tego we wszystkich pokojach powinniśmy zorganizować na tyle wolnej przestrzeni, by nie w pełni sprawna osoba, a tym bardziej wózek inwalidzki, mogły się bez problemu po nich przemieszczać. Jest to co prawda nieco kłopotliwe, zwłaszcza jeżeli musimy zmienić układ i wygląd mieszkania, ale konieczne, by zapewnić podopiecznemu jak największą samodzielność. Z podłogi należy usunąć wszelkie przedmioty, które mogłyby spowodować zachwianie się, potknięcie i upadek. Ostre kanty mebli czy wystające klamki powinny zostać zabezpieczone w taki sposób, aby nie narażać na niebezpieczeństwo urazu.
Jeśli mamy sporej wielkości balkon lub taras, pomyślmy co zrobić, aby można było z niego bez przeszkód korzystać. W tym celu warto nawet obniżyć próg czy zrobić specjalny podjazd. Oprócz tego dobrze byłoby zainstalować oświetlenie, zadbać o klimat, w tym w kwietnikach i donicach posadzić rośliny, zainstalować jakąś osłonę przed silnym słońcem. Niech to miejsce będzie namiastką ogrodu oraz pozwoli na spokojny relaks, zwłaszcza jeśli nie mamy zbyt wiele czasu na częste spacery.
Mieszkając w domu jednorodzinnym zadbajmy o podjazd dla wózka, a jeśli nie jest to konieczne, bo senior porusza się samodzielnie, o bezpieczne schody i ułatwiające wejście do domu poręcze. Mieszkając w bloku warto wystąpić do administratora budynku, aby zadbał o podobny komfort niepełnosprawnego mieszkańca.
Oczywiście po drodze napotkamy na wiele nieprzewidzianych sytuacji, które trzeba będzie rozwiązywać na bieżąco, jednak z odpowiednim nastawieniem i przy odrobinie dobrej woli, zawsze znajdziemy jakieś satysfakcjonujące rozwiązanie. Pamiętajmy też, aby nigdy nie traktować seniora jak kłopotu – to nie tylko nie sprzyja wzajemnym relacjom, ale także stanowi ogromne obciążenie dla jego psychiki. Nasz bliski powinien mieć poczucie, że mieszka w domu pełnym życzliwości i szacunku, nie jest dla nikogo ciężarem, a jego obecność wnosi do rodziny coś cennego.
