Niedrożne kominy, zatkane kratki wentylacyjne, brak przeglądu urządzeń grzewczych w gospodarstwach domowych – to najczęstsze przyczyny zaczadzenia. Zatrucie tlenkiem węgla jest bardzo niebezpieczne z dwóch powodów. Po pierwsze: gaz ten jest bezbarwny i bezwonny, a więc trudno od razu stwierdzić, że pojawiające się objawy są następstwem zaczadzenia. Po drugie: skutki zatrucia są bardzo dotkliwe i mogą doprowadzić nawet do śmierci. Stąd nierzadko tlenek węgla określany jest „cichym zabójcą”.

Tlenek węgla określany również czadem powstaje podczas spalania substancji organicznych, w procesach przemysłowych, wytwarzają go także silniki spalinowe i piece. Problem powstaje, gdy zawartość tlenku węgla przekroczy pewien poziom – 26 PPM. Oznacza to 26 cząsteczek tlenku węgla na milion cząsteczek powietrza. Zatem ilość czadu powstającego w procesie spalania w głównej mierze zależy od dopływu tlenu.

Rozpoznanie

Nie należy do najłatwiejszych, to dlatego że objawy towarzyszące zaczadzeniu mogą być następstwem różnych innych dolegliwości czy postępowań. Najczęściej wymienia się objawy takie jak: bóle, zawroty głowy, senność, ogólne zmęczenie – a przecież te mogą wystąpić z różnych powodów. Inne objawy to: trudności z oddychaniem, nieregularny oddech, przyspieszona praca serca, drgawki, wymioty, zaburzenia świadomości, utrata przytomności, a nawet zgon.

Pierwsza pomoc

Pierwszym krokiem jest usunięcie ofiary z zaczadzonego pomieszczenia, jeśli to możliwe najlepiej pozostawić ją na świeżym powietrzu. Wcześniej powinno się otworzyć wszystkie okna i drzwi – to ważne, jeśli pomagający nie zadba o swoje zdrowie i bezpieczeństwo, nie będzie w stanie pomóc ofierze. Co więcej, sam siebie może narazić na poważne konsekwencje zdrowotne. Kiedy już wszyscy znajdują się poza miejscem zagrożenia, należy ocenić stan zatrutego oraz przystąpić do reanimacji. Pierwszą czynnością jest udrożnienie dróg oddechowych. Jeżeli poszkodowany nie oddycha, konieczne jest wykonanie sztucznego oddychania przez uciskanie klatki piersiowej; jeżeli oddycha najlepiej ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej, wezwać pogotowie i oczekiwać na jego przyjazd.

Leczenie

Pierwsza pomoc udzielona ofierze podczas zaczadzenia to nie wszystko. Okazuje się, że skutki zatrucia tlenkiem węgla często pojawiają się długo po całym wydarzeniu. Chodzi przede wszystkim o objawy neuropsychiczne – zaburzenia pamięci i koncentracji, zmiany osobowości. Konsekwencją zaczadzenia są też dolegliwości narządów układu oddechowego oraz sercowo-naczyniowego, a także zaburzenia wzroku i słuchu.

W leczeniu zatrucia tlenkiem węgla chodzi przede wszystkim o dostarczenie ofierze odpowiedniej ilości tlenu. Zwykle poszkodowanemu podłącza się tlen i umieszcza w komorze hiperbarycznej – to w przypadku podtrucia. W sytuacji silnego zatrucia konieczna jest transfuzja krwi. Tlenek węgla przenika z płuc do krwi, następnie wiąże się z hemoglobiną (czerwonym barwnikiem krwi), w konsekwencji krew nie jest zdolna do transportowania tlenu do tkanek i dochodzi do niedotlenienia.

Zapobieganie

Takim przykrym i bolesnym w skutkach wydarzeniom można zapobiec. Jak?

• zadbaj o sprawność instalacji gazowej;
• wykonuj regularne przeglądy instalacji wentylacyjnych i kominowych;
• nie zaklejaj kratek wentylacyjnych;
• zaopatrz się w czujnik czadu;
• nie zostawiaj uruchomionego samochodu w garażu;
• nie używaj kominka bądź kuchenki w pomieszczeniach, które nie mają dobrej wentylacji;
• wietrz często mieszkanie.

Sezon grzewczy sprzyja takim wypadkom. Liczbę zaczadzeń można w łatwy sposób zmniejszyć. Niezbędna jest jednak świadomość, rozsądne rozwiązania techniczne, atestowane urządzenia gospodarstw domowych (kuchenki, piece) oraz rzetelnie i regularnie przeprowadzane kontrolne tych urządzeń.