Polewanie naprzemiennie ciepłą i zimną wodą – tak w skrócie można opisać metodę terapeutyczną zaproponowaną przez niemieckiego krzewiciela medycyny naturalnej – ks. Sebastiana Kneippa. Cały system profilaktyczno-leczniczy tworzy pięć składników: wodolecznictwo, ziołolecznictwo, racjonalny sposób żywienia, ćwiczenia ruchowe oraz psychoterapia.

Sebastian Kneipp (1821-1827) – bawarski ksiądz katolicki. Na całym świecie znany jako propagator medycyny alternatywnej – hydroterapii, ziołolecznictwa, diety, aktywności fizycznej i psychoterapii. Nierzadko określany też „wodnym doktorem”. Liczne eksperymenty księdza i prowadzone przez niego obserwacje stanowiły potwierdzenie dla formułowanych metod terapeutycznych. Co więcej, metody te ks. Kneipp sprawdzał przede wszystkim na sobie – lodowate kąpiele pozwoliły mu wyleczyć się z gruźlicy.

Po pierwsze: woda

Podstawowym filarem zdrowia w filozofii leczenia Kneippa jest woda. Zabiegi wodne wzmacniają siły samolecznicze organizmu. Polewanie ciała raz ciepłą, raz zimną wodą pobudza krążenie krwi, co w konsekwencji prowadzi do ożywienia przemiany materii i oczyszczania organizmu. Ma to również pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego.

Wśród propozycji zabiegów znajdują się m.in.:

• hartowanie ciała poprzez zimne prysznice;
• brodzenie w zimnej wodzie (hartuje ciało i poprawia przemianę materii);
• chodzenie boso po śniegu lub mokrej trawie (pomocne w przeziębieniu);
• zimna kąpiel rąk (zapobiega umysłowemu znużeniu);
• zimny strumień wody po gorącym prysznicu (idealnie pobudza);
• polewanie twarzy wodą (skuteczne w przypadku bólu głowy czy zmęczenia);
• zimne polewanie kolan.

Po drugie: rośliny

Trudno się nie zgodzić ze starym powiedzeniem: „Na każdą przypadłość wyrosło już ziele”. Dowodem na to jest fakt, że zioła i rośliny od setek lat służą leczeniu oraz łagodzeniu pewnych chorób i dolegliwości. Obok wody rośliny stanowią bardzo ważną rolę w terapii zdrowotnej ks. Kneippa. Arnika, którą sobie szczególnie upodobał, korzystnie wpływa na krwiaki, stłuczenia, zmiażdżenia, naderwania, zakwasy czy dolegliwości żylne. Ponadto Kneipp po przeprowadzeniu licznych badań 45 roślinom przypisał działanie bez skutków ubocznych. Rośliny te mają swój udział w przyrządzaniu ziołowych leków, herbat, odwarów, nalewek, olejków. Przykładowe receptury:

• na dolegliwości żołądkowe i wątrobowe: jałowiec, skrzyp, piołun;
• na bóle nerek: głóg, owsiana słoma;
• na wypadanie włosów: pokrzywa, ocet.

Po trzecie: ruch

Nie chodzi o zmuszanie ciała do najwyższych wyczynów, a uwzględnienie aktywności ruchowej w codziennym życiu. W czasach Kneippa nie stanowiło to zbytniego problemu – ludzie wykonywali przeważnie prace fizyczne. Teraz – wielu ludzi ma pracę siedzącą, porusza się samochodami nawet na niewielkie odległości. W tym wypadku korzystne dla zdrowia okazują się sporty wytrzymałościowe, m.in.: pływanie, bieganie, spacery (nordic walking), jazda na rowerze, gra w piłkę. Wszystkie wymienione aktywności równomiernie obciążają ciało. Zaleca się, aby wykonywać te aktywności 2-3 razy w tygodniu.

Po czwarte: sposób żywienia

Ks. Kneipp nie był zwolennikiem restrykcyjnych diet, zachęcał jedynie do świadomego sposobu odżywania, czyli jedzenia wartościowych i niskotłuszczowych produktów.

Proponował:

• jeść dużo warzyw i owoców – ponieważ te zawierają witaminy, minerały, błonnik, bioaktywne składniki i są niskokaloryczne;
• ograniczać tłuszcze i zwracać uwagę na ich jakość – ponieważ te mają dwukrotnie więcej kalorii niż węglowodany czy białka;
• jeść dużo produktów pełnoziarnistych – ponieważ te dostarczają o wiele więcej wartościowych substancji odżywczych i błonnika niż produkty z białej mąki;
• ograniczać produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso, wędliny i pełnotłuste produkty mleczne zastąpić produktami sojowymi i rybami.
• pić dużo płynów – co najmniej dwa litry na dobę, najlepiej wodę mineralną oraz herbaty ziołowe.

Po piąte: psychika

Balans wszystkich wymienionych obszarów jest fundamentem zdrowego i szczęśliwego życia. Współdziałanie tych wszystkich elementów utrzymuje ciało i duszę w pewnej równowadze. Nie bez znaczenia jest odpoczynek – sen, relaks. Odpowiednia ilość i forma odpoczynku mogą zapewnić życiową harmonię. Szczególnie teraz, kiedy tempo życia jest tak szybkie.

„Kneipp” to już nie tylko nazwisko prekursora naturalnego sposobu leczenia, lecz także termin określający całościowy styl życia.