Przemoc w odniesieniu do osób starszych to zagadnienie, które można, i należy, rozpatrywać na dwóch płaszczyznach – seniorów jako ofiary oraz, co wbrew pozorom wcale nie jest marginalnym zjawiskiem, sprawców przemocy. Warto wziąć pod uwagę, że po jednej stronie mamy opiekunów, którzy znajdując się w długotrwałym, stresującym położeniu, mogą wykazywać zachowania agresywne wymierzone przeciwko słabszym, nierzadko zupełnie bezbronnym podopiecznym, a z drugiej to właśnie trudna, wynikająca z poczucia bezsilności sytuacja seniora, może być tym czynnikiem, który potęguje w nim zachowania patologiczne.  

Obecnie nie ma możliwości, aby w sposób wiarygodny ocenić prawdziwy obraz i skalę zjawiska, bowiem badań na ten temat jest stosunkowo niewiele, a jeśli są, to bierze się w nich pod uwagę bardzo różne wskaźniki. Z drugiej strony osoby starsze, tym bardziej niepełnosprawne, nie zawsze mają możliwość zgłoszenia problemu, a jeśli już, to często nie do końca traktowane są z należytą uwagą, dlatego można przypuszczać, że wiele przypadków przemocy nigdy nie zostaje oficjalnie zanotowanych. 

Senior jako ofiara przemocy

Seniorzy mogą zostać poddawani przemocy psychicznej, fizycznej, ekonomicznej, tak ze strony rodziny, jak i opiekunów, zwłaszcza tam, gdzie opiekun zajmuje się swoim podopiecznym całodobowo, co nieco ułatwia ukrycie tego faktu przed pracodawcami. 
Zachowania agresywne ze strony opiekuna mogą wynikać z chronicznego stresu, przeciążenia obowiązkami, przemęczenia oraz wynikającego z tych czynników wypalenia zawodowego. Czasem to sam podopieczny, domagając się większego zainteresowania i stając się osobą roszczeniową, ma wpływ na narastające napięcie, które w którymś momencie po prostu znajduje ujście. Jeśli u opiekuna pojawia się agresja, możemy przypuszczać, że ma ona na celu zredukowanie napięcia, przy czym jest to ulga tymczasowa i tylko pozorna, bo w żaden sposób nie rozwiązuje źródła problemu, za to nakręca spiralę przemocy i wzajemnej niechęci. Niestety w dłuższej perspektywie - o ile problem nie zostanie w porę zauważony, a opiekun nie otrzyma skutecznej pomocy – przemoc wymierzona przeciwko podopiecznemu może być dla niego coraz bardziej dotkliwa, bowiem stres będzie się nasilał, a równocześnie nagromadzone, negatywne emocje coraz trudniej będzie agresorowi rozładować.   

Do zachowań agresywnych należy podnoszenie głosu, obrażanie podopiecznego, odmawianie pomocy, lekceważenie jego próśb i potrzeb, w skrajnych przypadkach jest to nawet przemoc fizyczna, łącznie z szarpaniem, biciem czy wiązaniem pasami. Jest też kilka zachowań, które naruszają prawa podopiecznego, a jednak nie zawsze postrzegane są jako coś, co nie powinno mieć miejsca. Chodzi tu przede wszystkim o ograniczanie wolności, w tym zamykanie osoby niepełnosprawnej wbrew jej woli w łóżku z obustronnie podniesionymi barierkami, nadużywanie środków uspokajających czy choćby dawanie tak zwanego „fałszywego” klucza. To również utrudnianie dostępu do posiadanych środków finansowych.  

Z uwagi na to, że główną przyczyną wypalenia zawodowego u opiekunów i wynikających z niego zachowań agresywnych, jest stres i przeciążenie obowiązkami, to podstawą zapobiegania powinno być redukowanie obciążenia oraz szybkie reagowanie, kiedy zauważymy u siebie lub współpracowników jakiekolwiek niepokojące objawy. W takiej sytuacji oczywiście najlepsze jest skorzystanie z kompetentnej pomocy psychologa lub psychoterapeuty oraz podjęcie odpowiedniej terapii. 

Senior jako sprawca przemocy

Mobbing jest zjawiskiem dosyć powszechnym, mamy z nim do czynienia, kiedy pomiędzy dwiema osobami zachodzą nierówne relacje. Jednak w opisywanej sytuacji, czyli zależności na linii podopieczny-opiekun, nie tylko osoba potencjalnie słabsza (senior) może stać się ofiarą, bowiem zdarza się, że to właśnie podopieczny przejawia zachowania agresywne wymierzone przeciw opiekunowi. Ten może być narażony na szereg działań, które na przykład mają na celu utrudnienie mu wykonywania swoich obowiązków - może więc napotykać na niczym nieuzasadniony opór, odmowę i przeszkadzanie w wykonywaniu czynności pielęgnacyjnych. Zdarza się również, że jest adresatem słownych obelg, gróźb, prób ośmieszania, pojawiają się niemoralne propozycje, głośno wyrażane fałszywe oskarżenia (na przykład o kradzież) lub podejrzenia, których celem jest wywołanie poczucia winy albo postawienie opiekuna w niezręcznej sytuacji, z której czasem ciężko jest się w sposób wiarygodny wytłumaczyć. W skrajnych przypadkach może dochodzić do przemocy fizycznej - popychania, szarpania, zatrzaskiwania drzwi. Zdarza się, że zachowania seniora mają tak silne natężenie, że mogą zagrażać, zarówno fizycznemu, jak i psychicznemu zdrowiu opiekuna.  
Opiekun jako osoba zobligowana do sprawowania należytej opieki, pomimo że - obiektywnie patrząc – znajduje się w lepszym położeniu, nierzadko odczuwa bezradność i pozwala na niektóre, zwłaszcza mniej dotkliwe, zachowania podopiecznego, tym bardziej jeśli intuicyjnie czuje, że od tego mogłaby zależeć jego praca. Niemniej należy zdać sobie sprawę, że to my sami wyznaczamy granice, których innym przekraczać nie pozwalamy. W takiej sytuacji należy stanowczo powiedzieć o swoich odczuciach, wyrazić dezaprobatę oraz zażądać zaprzestania określonych zachowań. Jeśli to nie odniesie pożądanego skutku, warto próbować rozmawiać z bliskimi seniora, a nawet zgłosić problem agencji. Pamiętajmy, że najgorszą z możliwych opcji jest pozostanie biernym, tym bardziej, że w poczuciu bezkarności może nastąpić eskalacja zachowań sprawcy, który najczęściej posuwa się coraz dalej i coraz bardziej upokarza swoją ofiarę, w tym przypadku opiekuna. Każdemu z nas w miejscu pracy należy się szacunek, poczucie bezpieczeństwa i komfortu, a przy tym nie ma znaczenia ani zależność, ani wiek, ani jakikolwiek inne czynniki. 

Pamiętajmy też, że każdy stwierdzony przypadek przemocy powinien być zgłaszany odpowiednim instytucjom i organom, stanowi bowiem rażące naruszenie prawa. W celu dokonania zgłoszenia najlepiej udać się do najbliższego komisariatu Policji lub jednostki prokuratury. Można tam złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. 
Jeśli ofiara szuka pomocy, ale nie wie co powinna zrobić, jak zareagować lub ma wątpliwości czy to, czego doświadcza, jest przestępstwem, może zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej właściwego dla miejsca zamieszkania lub do dzielnicowego, który opiekuje się danym rejonem.