DIETA DASH – ZAPOBIEGANIE I LECZENIE NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO

Nadciśnienie tętnicze to przewlekła i szeroko rozpowszechniona choroba, określona mianem epidemii XXI wieku. W krajach wysokorozwiniętych częstość występowania tego schorzenia waha się od 25% do 50%. Co trzeci dorosły Polak boryka się z tą chorobą. Nadciśnienie tętnicze jest najczęściej występującą przyczyną chorób sercowo-naczyniowych, będących głównym powodem zgonów w Europie.

W większości przypadków nadciśnienie rozwija się samoistnie i ma charakter pierwotny. Przyczynia się do tego nadmierne spożycie soli, dieta wysokotłuszczowa, niska aktywność fizyczna, otyłość oraz palenie papierosów. Jednakże w 5-10% przypadków, nadciśnienie może być objawem innej choroby, mówi się wówczas o nadciśnieniu wtórnym. W profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego istotną rolę odgrywa zmiana stylu życia. Związane jest to przede wszystkim z modyfikacją nawyków żywieniowych i zwiększeniem aktywności fizycznej, co z kolei sprzyja normalizacji masy ciała. Istotne jest również ograniczenie spożycia alkoholu i palenia papierosów.

Dieta DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension)

Sposób żywienia rekomendowany dla osób z nadciśnieniem tętniczym, opracowany przez amerykańskich naukowców z Narodowego Instytutu Serca, Płuc i Układu Krwiotwórczego w Stanach Zjednoczonych, którzy to odkryli związek pomiędzy spożywanymi pokarmami a wartością ciśnienia. Prowadząc badania z udziałem kilkuset osób i dokładnie analizując czynniki rozwoju nadciśnienia tętniczego dowiedli, że opracowany przez nich program żywieniowy pozwala obniżyć ciśnienie skurczowe o około 6 mm/Hg, a ciśnienie rozkurczowe o 3 mm/Hg. Ponadto dieta ta wspomaga pracę serca i normalizuje masę ciała, dlatego też polecana jest również w profilaktyce otyłości i cukrzycy.

PROGRAM ŻYWIENIOWY

Opiera się na wysokim spożyciu warzyw i owoców, a niskim tłuszczu , mięsa i słodyczy. Warzywa i owoce powinno się spożywać co najmniej 4–5 razy dziennie, w ilości 400–1000 g/dobę. Zawarte w nich flawonoidy, powodują obniżenie ciśnienia oraz korzystnie wpływają na profil lipidowy i neutralizację wolnych rodników. Ponadto są również bogatym źródłem błonnika, potasu i magnezu.

W jadłospisie nie powinno zabraknąć orzechów, migdałów i nasion, a ich udział powinien wynosić 4–5 porcji w tygodniu. Zawierają korzystne dla organizmu tłuszcze nienasycone, jak również wiele różnych witamin i składników mineralnych, w tym potas i magnez. Pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo razowe, płatki owsiane, kasze) powinny być spożywane 7–8 razy w ciągu dnia, a niskotłuszczowe produkty mleczne, które są doskonałym źródłem pełnowartościowego białka i dobrze przyswajalnego wapnia 2–3/dobę. Z kolei chude mięso, głównie drób nie częściej niż 2 razy dziennie. Przy czym niezwykle istotny jest sposób obróbki termicznej. Należy zrezygnować ze smażenia na rzecz gotowania czy pieczenia.

Na szczególną uwagę zasługują ryby. Zaleca się, aby były spożywane 2–4 razy w tygodniu. Obfitują w kwasy omega-3, korzystnie wpływające na zdrowie człowieka. Pomagają utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi, zmniejszają stężenie trójglicerydów , wykazują zdolności przeciwzakrzepowe, antyarytmiczne i przeciwzapalne. Ryby można jeść pod różną postacią - duszone, gotowane, pieczone.

Tłuszcze roślinne (miękkie margaryny i oleje) zgodnie z rekomendacjami powinny być spożywane 2–3/dobę.

Kolejna istotna kwestia to ograniczenie spożycia soli do 6 gramów dziennie, czyli około pół łyżeczki. Ze względu na zawarty w niej sód podwyższa ciśnienie tętnicze krwi. Nie należy więc dosalać gotowych dań, aby poprawić smak potrawy zaleca się użycie ziół. Rekomenduje się wypijanie co najmniej 1,5 litra płynów dziennie. Przy czym pragnienie należy zaspokajać głównie wodą mineralną, najlepiej niskosodową. Należy ograniczyć spożywanie kawy i mocnej herbaty. Ograniczeniu powinno ulec również picie alkoholu, palenie papierosów oraz spożycie żywności wysoko przetworzonej (konserwy, fast food, dania gotowe, chipsy, paluszki, krakersy, słodycze) obfitującej w cholesterol, nasycone kwasy tłuszczowe i sól.

KORZYŚCI PŁYNĄCE ZE STOSOWANIA DIETY DASH

Dieta DASH pozwala przede wszystkim na redukcję tzw. „złego cholesterolu”, czyli frakcji LDL cholesterolu. Ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo – naczyniowych, prowadzi do obniżenia ciśnienia krwi, nawet o około 6 – 8 %, reguluje gospodarkę węglowodanową i pomaga w walce z nadmiarem kilogramów. Nie jest dietą wymagającą i restrykcyjną. Dzięki temu, że bazuje na pełnowartościowych produktach spożywczych jest dietą zbilansowaną, dostarczającą wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dietę oczywiście należy połączyć z regularnym wysiłkiem fizycznym, dostosowanym do kondycji i możliwości organizmu. Zaleca się aktywność o umiarkowanej intensywności, w przypadku osób starszych może być to np. spacer.

BILIOGRAFIA:

Hanna Grabowska, Władysław Grabowski, Michał Grzegorczyk, Agata Flis,Aleksandra Gaworska-Krzemińska, Krzysztof Narkiewicz. Wpływ diety na ryzyko rozwoju pierwotnego nadciśnienia tętniczego. Zalecenia dietetyczne stosowane w prewencji nadciśnienia tętniczego. Problemy Pielęgniarstwa 2011; 19 (4): 538–544.

Mirosław Jarosz „Praktyczny podręcznik dietetyki”, IŻŻ, Warszawa 2010

Elżbieta Poniewierka. Zdrowe odżywianie w wieku późnej dorosłości. Poradnik seniora. Wrocław 2012

http://dashdieta.eu