Jaskra obok zaćmy, wyrodnienia plamki żółtej czy odwarstwienia siatkówki należy do najczęstszych chorób oczu. Jest bardzo niebezpieczna. Dlaczego? Dwa powody. Pierwszy: nieleczona prowadzi do ślepoty; drugi: długo rozwija się bezobjawowo. Wprawdzie w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby po 40. roku życia, jednak wiek nie jest jedyną przesłanką dla pojawienia się i rozwoju choroby.

Jaskra polega na uszkodzeniu nerwu wzrokowego, a to oznacza, że jeśli u chorego zdiagnozuje się jaskrę, to leczenie skupia się przede wszystkim wokół zatrzymania bądź spowolnienia objawów choroby. Raz uszkodzone nerwy nie mają zdolności regeneracji.

Jaskra nie jedno ma imię

Wyróżnia się pięć podstawowych odmian jaskry według kryteriów otwartości/zamknięcia oraz pierwotności/wtórności:

• jaskra pierwotna otwartego kąta – budowa gałki ocznej powoduje, że ciecz wodnista, która odżywia rogówkę i soczewkę oraz odprowadza produkty przemiany materii w oku, nie może prawidłowo przepływać, w konsekwencji rośnie ciśnienie cieczy wodnistej i negatywnie wpływa na nerw wzrokowy i siatkówkę;
• jaskra normalnego ciśnienia – uszkodzenie nerwu następuje mimo prawidłowego ciśnienia w oku;
• jaskra pierwotna zamkniętego kąta – jest niemal tym samym co jaskra pierwotna otwartego kąta, różnica polega na tym, że w tym przypadku ciśnienie może wzrosnąć nagle, jeżeli kanał odprowadzający ciecz wodnistą zostanie zamknięty (ostry atak jaskry);
• jaskra wtórna – jaskra jest następstwem innych chorób oczu lub urazów;
• jaskra wrodzona – występuje rzadko, dotyczy niemowląt i małych dzieci, jest to jaskra genetyczna (dziedziczna) i zwykle kończy się utratą wzroku.

To m.in. odmiana jaskry determinuje wybór sposobu leczenia.

Jaskra czy nie – po czym rozpoznać?

Oczywiście diagnozę stawia lekarz, po uprzednim badaniu, jednak nie należy bagatelizować następujących oznak:

• dostrzegania tzw. aureoli wokół źródeł światła;
• pogorszenia widzenia;
• zwężenia pola widzenia;
• zaczerwienienia oka;
• rozmytej tęczówki oka;
• bólów oczu;
• wymiotów, nudności;

Czas na leczenie

W leczeniu jaskry zawsze chodzi o to samo – o obniżenie ciśnienia w oku. Można tego dokonać na trzy sposoby: operacyjnie, laserowo bądź farmakologicznie. Zatem pierwszym krokiem w procesie leczenia (w przypadku każdego ze sposobów) jest określenie ciśnienia docelowego, które jest indywidualne dla każdego oka. Zwykle leczenie rozpoczyna się od terapii lekowej, dopiero gdy tak zawiedzie bądź okaże się niewystarczająca, przystępuje się do leczenia laserowego lub operacyjnego.

Leczenie farmakologiczne

Celem lekoterapii jest zastosowanie preparatów (zwykle w postaci kropel), które spowodują obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego do poziomu, który nie będzie stanowił zagrożenia dla nerwu wzrokowego. W pierwszej fazie leczenia stosuje się prostoglandyny. Leki, z tej grupy często wywołują uczulenia oraz podrażnienia spojówek, dlatego należy stosować się do wszelkich zaleceń lekarza. W sytuacji, kiedy zastosowane leki nie są wystarczające, dodaje się inny lek, zwykle z grupy beta-bloerów. Leki te są silniejsze i oddziałują na układ sercowo-naczyniowy oraz na płuca i oskrzela. Lekarz może dołączyć kolejny lek, jednak ta decyzja powinna łączyć się dodatkowym leczeniem laserowym bądź chirurgicznym.

Leczenie laserowe

W leczeniu tym wyróżnia się dwie podstawowe techniki: irydotomię oraz trabekuloplastykę. Pierwsza z wymienionych ma zastosowanie w jaskrze zamkniętego kąta, po ataku jaskry. Zabieg polega na wykonaniu otworu w tęczówce, aby płyn pomiędzy komorami mógł swobodnie przepływać. Druga technika – trabekuloplastyka – polega na poprawie odpływu cieczy wodnistej przez kąt przesączania. Stosuje się ją w leczeniu jaskry otwartego kąta.

Leczenie operacyjne

Na operację jaskry lekarz kieruje, kiedy zawiodą wszystkie wcześniejsze sposoby leczenia. Jednak są wyjątki od tej reguły, mianowicie w sytuacji jaskry wrodzonej bądź zaawansowanego stadium choroby operacja jest pierwszym krokiem w procesie leczenia.