Domy wielopokoleniowe to przede wszystkim miejsce zamieszkania, ale i również miejsce spotkań, gdzie współpraca między pokoleniami starszymi jak i młodszymi jest najważniejszym aspektem społecznego życia. Takie miejsca zapewniają przestrzeń do aktywnego życia, wspólnego spędzania czasu oraz tworzenia społeczności, która wzajemnie się wspiera. Podstawą istnienia wielopokoleniowego domu jest podejście i zrozumienia “obu stron” mieszkających, czyli tych najmłodszych i najstarszych. Współżycie w takim domu to unikalny system "współpomagania" sobie nawzajem, młodsi starszym przy codziennych czynnościach, starsi młodym w pomocy rozwiązywania konfliktów mentalnych.
Często wyobrażamy sobie domy wielopokoleniowe jako standard, w innych krajach zazwyczaj bliskowschodnich taki proceder ma miejsce w każdym domu, jednak czym różni się to pojęcie od standardowego mieszkania osób w różnym wieku pochodzących z jednej rodziny?!
Otóż współczesne domy wielopokoleniowe mogą być traktowane jako jeden budynek (dom), w którym każda z rodzin z danej kategorii wiekowej posiada oddzielne wejście, własne pomieszczenia kuchenne czy łazienkę. Dom jednak scalają pokoje wspólne, które mają na celu integrować rodzinę w czasie, który jest do tego przeznaczony. Oczywiście mogą być to różne pokoje czy pomieszczenia jak duża kuchnia, ogród czy pokój do oglądania telewizji. Istotne jest, aby pomieszczenia te były dostosowane zarówno dla najstarszych jak najmłodszych mieszkańców domu.
Drugim typem domu wielopokoleniowego jest inaczej nazywana “wspólnota mieszkaniowa”, czyli miejsce, w którym seniorzy i osoby młodsze spotykają się na otwartych spotkaniach. Dom wielopokoleniowy nie jest zazwyczaj pojęciem, które tak nam się. Słysząc to pojęcie, zazwyczaj widzimy kilka pokoleń pod jednym dachem, natomiast w tym przypadku mamy miejsca, w których spotkają się osoby w różnym wieku, gdzie starsi mogą się zrelaksować a młodsi czegoś nauczyć. Każdy natomiast, na co dzień mieszka w swoim domu/mieszkaniu jednak o konkretnej godzinie lub w konkretnym dniu pokolenia spotykają się w jednym miejscu, aby efektywnie i miło spędzić wspólnie czas. Często takie spotkania organizowane są przez młodszych wolontariuszy, niespokrewnionych z osobami starszymi, z którymi spędzają czas, którym nie jest obojętny ich los i samopoczucie.
Takie miejsca, stworzone są, aby poczuć się komfortowo, odpocząć, wypić wspólnie kawę, porozmawiać. Mogą również wystąpić zainicjowane, tematyczne spotkania przez młodszych czy wolontariuszy, ale to sama przyjemność zarówno dla młodszych, jak i starszych pokoleń!
Co jest istotne w obu tych przypadkach skupionych w jednym terminie “dom wielopokoleniowy”?
Przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa osobom starszym, dostosowanie miejsca spotkań, opieki oraz wsparcia. Należy pamiętać o dostosowaniu zajęć, tematu spotkania do kilku pokoleń. Wyciągać wnioski z każdego wspólnie spędzonego czasu, czy senior nie był już zmęczony, czy należałoby robić częstsze przerwy lub zmienić formułę zabaw dla młodszych uczestników spotkań. Nie należy nakładać sztywnych ram spotkań, TO konkretne miejsce i TEN wspólny czas ma służyć regeneracji oraz dobremu samopoczuciu, w związku z tym należy być bardzo elastycznym przy tego typu spotkaniom. Niewątpliwą zaletą na pewno jest możliwość zakończenia spotkania przez konkretną osobę ze względu na bliskość zamieszkania, gdzie alternatywą jest odpoczynek we własnym łóżku. Czy to w kwestii własnego pokoju, czy oddalenia się do swojego domu/mieszkania przy pomocy młodszego uczestnika spotkania, czy wolontariusza.
Realizacja i przygotowanie domu wielopokoleniowego nie jest łatwe. Wiąże się to z wyżej wspomnianym przystosowaniem domu, ale również wieloma kompromisami, na które muszą zgodzić się zarówno seniorzy, jak i młodsze pokolenia. Jest to związane, chociażby z wyborem miejsca na wspólne spędzanie czasu, rodzaju aktywności, czasu spotkań czy długości ich trwania. Nie należy również ukrywać, że przy wyborze współżycia w domu międzypokoleniowym bardziej obciążone jest pokolenie młodsze, ponieważ to na nim ciąży utrzymanie organizacji i opieki nad seniorami. Jednak takie rozwiązanie jest doskonałym, gdy chcemy spędzać wiele czasu z osobami nam bliskimi, jeśli nie mamy funduszy lub jesteśmy bardzo silnie związani z naszymi seniorami, możemy oddalić jeszcze decyzję o poszukiwaniach domu z pełną opieką dla seniora. Dzięki wspólnemu zamieszkaniu możemy monitorować, jak czuje się osoba starsza, czy dolegliwości starzenia nie zaczynają być uciążliwymi dla seniora i czy nie jest wymagane już zapotrzebowanie na zapewnienie profesjonalnej opieki. Ma to również swoją wadę, ponieważ w codziennych czynnościach możemy nie zauważyć znaczących zmian, ponieważ postępują one zazwyczaj bardzo etapowo. Można to porównać do matki i małego dziecka. Dla matki dziecko jest każdego dnia takie samo, dopiero przy odwiedzinach osoby z zewnątrz okazuje się, że dziecko jest już “taaakie duże”. Podobnie może być w tym przypadku, gdzie dopiero kontrola lekarska wykaże duże zmiany w fizyczności lub psychice seniora. Dlatego też, przy wyborze mieszkania wielopokoleniowego lub spotkań we wspólnocie należy mocno zwracać uwagę na każdą zmianę w zachowaniu seniora, dzięki temu młodsze pokolenie będzie mogło wcześniej zareagować, aby w jakikolwiek sposób pomóc osobie starszej.
Największą zaletą takiego rozwiązania jest to, iż wszystkie pokolenia mogą zachować w pełni swoją niezależność, spotykając w wyznaczonych porach dnia lub dniach tygodnia wspólnie spędzając czas. Pozwala to na zachowanie równowagi w rodzinie lub wspólnocie. Osoby młodsze mogą prowadzić swoje życie, spełniając wszystkie życiowe cele i marzenia. Seniorzy natomiast czują się odpowiedzialni za swoje życie, dzięki temu, jak ich samoocena jest na równym poziomie, co pozwala utrzymać psychikę w dobrym stanie, nie musząc uzależniać się od osób trzecich.
Istnieją również ogromne korzyści dla młodszych pokoleń, uczestnicząc w takich spotkaniach lub mieszkając pod jednym dachem z seniorami. Przede wszystkim rozwija się empatia, cierpliwość z czasem również współczucie. Dzięki wspólnemu spędzaniu czasu nabieramy pokory do życia i świata. Młodsze pokolenia uczą się otwartości i pomocy drugim osobom, niezależnie od wyzwania, jakie stawia przed nim osoba starsza lub od rangi problemu. Takie spotkania czy wspólne mieszkanie to ogromna lekcja życia dla obu pokoleń, należy z niej jedynie wyciągać odpowiednie wnioski.
